Pierwszy
raz nazwa zamek Dunajec łac. novum castrum de Dunajecz pojawiła się w
dokumencie z 1325 zapisana jako własność rodu Jana i Rykolfa
panów na Brzozowicy. Byli to wnukowie comesa spiskiego
Rudygera z Tyrolu, który za nadaniem króla Węgier
Andrzeja II w roku 1209 lokował Niedzice. Do roku 1470 zamek pozostawał
pod władaniem potomków Rudygera, a następnie stał się
własnością comesa spiskiego Zapolya Emeryka. Dobra zamku niedzickiego
były bardzo rozległe, rozciągały się na całym Zamagurzu.
Początkowo zamek ten stanowił węgierską
strażnicę na granicy z Polską.
W roku 1470 przeszedł w ręce rodu Zapolyich, następnie, przez okres
ponad 60 lat w posiadanie Łaskich (Hieronima, a następnie jego syna
Olbrachta). Znany ze złego prowadzenia się Olbracht Łaski zamek
najpierw zastawił, a później sprzedał Jerzemu Horvathowi,
który starannie go odbudował przekształcając w okazałą
renesansową rezydencję (w znacznej części w takiej postaci zachował się
po dziś dzień). W roku 1858 zamek w Niedzicy przejął kolejny węgierski
ród Salamonów.
Po zakończeniu I wojny światowej zamek
znalazł się na terytorium Polski, choć własnością Salamonów
pozostawał aż do 1945. Bardzo istotny fakt z tamtego okresu to
zachowanie w dobrach zamkowych aż do 1931 (najdłużej w Europie)
szczątkowych form pańszczyzny. Od 1948 prowadzono na zamku prace
restauracyjne i częściową odbudowę. W części pomieszczeń utworzono dom
pracy twórczej Stowarzyszenia Historyków Sztuki,
inne udostępniono do zwiedzania, tworząc muzeum wnętrz i historii
regionu spiskiego. W 1960 w baszcie urządzono stację sejsmologiczną
Zakładu Geofizyki PAN.
Jedną z najbardziej tajemniczych kart w
historii zamku jest odnalezione, podobno tuż po II wojnie światowej,
inkaskie "kipu" rodzaj zapisu informacji pismem węzełkowym,
które zawiera ponoć informacje o ukrytym skarbie. Zamek
"wystąpił" m.in. w serialu telewizyjnym "Janosik" oraz "Wakacje z
duchami". W połowie lat pięćdziesiątych XX wieku kręcono tutaj zdjęcia
do filmu "Zemsta" na podstawie komedii Aleksandra Fredry. Zamek jest
również "bohaterem" książki przygodowej pt. "Ciotka, licho i
niedzickie zamczycho".
Dzisiaj zamek spełnia funkcje
muzealno-hotelowo-gastronomiczne, będąc jedną z największych atrakcji
historycznych południowej części województwa małopolskiego.
Do zamku prowadzi "aleja". Za bramą wejściową i sienią znajduje się
dziedziniec zamku dolnego. W obrębie tej części zamku mieszczą się
pokoje gościnne, kawiarnia, a w dawnej sali balowej restauracja. W
części muzealnej można zobaczyć tzw. komnaty Salamonów,
wyposażone w przedmioty z XVI-XIX w. Drewniane schody prowadzą na taras
widokowy. Przez koleją bramę wiedzie wejście do zamku
górnego i do zamkowych lochów, które
służyły jako piwnice, a także jako więzienie (obecnie urządzono tu tzw.
izbę tortur). Na skraju dziedzińca zamku górnego znajduje
się studnia wykuta w litej wapiennej skale na głębokość ponad 60 m. W
tzw. Izbach Pańskich na zamku górnym zobaczyć można: salę
myśliwską, izbę żupną i izbę straży. Po drugiej stronie Dunajca na
lewym brzegu jeziora Czorsztyńskiego znajdują się ruiny zamku w
Czorsztynie.
...
Mapa dojazdu: